Gaan spring in die see, man

Elke keer as ek die foon aflui nadat ek met iemand gepraat het wat in die Kaap bly moet ek eers die naar smaak in my mond met 'n koppie koffie probeer verdryf. Want die Kapenaars is lief daarvoor om, die feit dat hulle die see en die berge en die tuinroete het, in mens se neus op te vryf. Ons as Gautengers het dalk nie daardie goed nie, maar ons het aan hierdie kant van die wêreld iets wat ook, op 'n ander manier, wonderlik is: warmwaterbronne. Om een of ander rede is daar net iets betowerends daaraan om, ongeag die weer (behalwe hael), laataand in 'n verhitte swembad te lê terwyl die stoom daaruit trek soos 'n kokende ketel. Dit maak op vir die raserige karavaanpark waar jy in 'n tent moet slaap omdat jy 'n week voor die tyd plek by die oord probeer kry het en hierdie staanplekke al was wat beskikbaar was. Met die Desembervakansie vir baie mense om die draai is hierdie tipe vakansie-oorde 'n goeie opsie as jy dalk weens die ekonomie nie 'n week of twee in 'n woonstel met 'n see-uitsig kan bekostig nie. Veral as jy een van daardie mense is wat 'n Jurgens in die tuin onder 'n afdak staan gemaak het, en gewoond is daaraan as iemand Bobby van Jaarsveld in die middel van die nag langs jou kampbed speel (omdat 'n karavaan se tent nie mure het nie, net flappe) en nie omgee om storte en kombuiswasbakke met ander mense te deel nie.  Vakansies soos hierdie is legendaries vir kinders en selfs ouers vind vinnig uit dat niemand nog regtig ooit dood is van 'n oordosis draairoomys of putt-putt nie. As jy net kan onthou dat nie jy of jou kinders mag hardloop om die swembad nie, dat jy nie mag eet in die swembad of op iemand mag spring wat in die swembad is nie, dan is so 'n vakansie dalk iets wat jy vir baie lank nog sal onthou. En dan maak dit nie saak as jy nie berge het om op die horison na te staar, of die see nie. Jy gaan so trampolien spring, jy sal skoon vergeet van die Kaap.

Snuf in die neus: daar is met ons sjokolade gepeuter

"Change is inevitable. Except from a vending machine." So, as die mat onder jou uitgeruk word toe jy agterkom jy is nie Aladdin nie, en die mat kan nie vlieg, verwag jy dit. So half en half. Maar toe hulle aan jou sjokolade raak het hulle te ver gegaan...

Dit was by ons altyd 'n stryd tussen Nestlé, Beacon en Cadbury's, oor watter een die lekkerste sjokolade maak. Cadbury's (met 'n "glas en 'n half" melk) het, volgens my, al nà die marathon gaan stort nog voor die ander twee weggespring het, so ver was hy voor. Tot nou. As jy deesdae 'n roomys by McDonald's koop en die Flake proe nie meer soos Flake nie, of die blok sjokolade met die Oreo's proe na Oreo's maar nie na jou gunsteling sjokolade nie, hier is die rede: Cadbury's is meer Cadbury's nie.

Cadbury's se sjokolade het nog altyd verskillend geproe in verskillende lande waar dit vervaardig en verkoop is. In Brittanje, waar dit oorspronklik vandaan kom, het dit tot dusver anders geproe as in Suid-Afrika, of in Australië. Seker weens verskillende bestanddele of dalk omdat die koeie in lande soos Brittanje minder (of meer) gras eet, of dalk bier drink in plaas van water, mens sal nooit weet nie. Op 'n stadium is Cadbury's, met hulle bekende plaaslike fabriek in Port Elizabeth, deur Kraft Foods oorgeneem, en toe, in 2010 (as mens Wikipedia kan glo) is Kraft weer oorgeneem deur Mondelez International, 'n multi-miljard dollar maatskappy met sy hoofkantoor in Illinois in Amerika. Hy is so groot dit word as 'n konglomeraat bestempel. Toe sluk die konglomeraat handelsname soos Cadbury's in en vandag moet óns probeer sluk aan wat hulle vir ons opdis, onder die geliefde handelsmerk, wat vandag nie meer proe soos in die verlede nie.

Alles het vir my een Vrydagaand verander toe ek 'n Flake oopmaak en verwag dat "one bite" "all resistance" sou laat "crumble". Maar dit het nie gebeur nie. Iets anders in my het verkrummel. Omdat ek al in die bevoorregte posisie was om Cadbury's sjokolade in 'n paar verskillende lande te kon proe het ek geweet dat ons land s'n verskil van ander lande s'n, en deksels lekkerder is. My eerste gedagte was: hierdie Flake is nie in Suid-Afrika gemaak nie. Ek proe nie 'n ons P.E. in hierdie Flake nie. En ek was reg. Met skok lees ek op die omslag "Made in Egypt". En 'n ander dag lees ek raak dat 'n kougom van dieselfde maatskappy (Stimorol) iewers in Oos-Europa gemaak word. So word hierdie produkte deesdae op verskillende plekke in die wêreld vervaardig en proe dit nie meer soos dit altyd geproe het nie, ek vermoed dit begin deesdae oral dieselfde proe. (Terwyl ons wonder wat van hulle "Sweetie Pies" en hol paaseiers geword het...)

"Change is inevitable", sê hulle, en ons weet dit. Ons raak dalk nog gewoond aan die nuwe smake van ons gunsteling sjokolade wat weens globalisering verander het. Gelukkig word van die gewone-geur blokke nog in Suid-Afrika gemaak en is daar nog ietsie P.E's daaraan te beproeë. Hou maar net jou vergrootglas byderhand om te sien of dit vandag Egiptiese koeie, of ander koeie is wat hulle melk vir die pers papiertjie in jou hand geskenk het.

Starbucks: nog een koppie koffie..

... kan die einde van die aand met nog 'n wyle uitstel voor ek huis se kant toe staan... Die woorde van Lucas Maree se bekende liedjie weerklink oor die koffielandskap van Suid-Afrika, op dieselfde tyd wat ons die nuus verneem dat Starbucks hulle koffiewinkels nou hiernatoe gaan bring. Dit is in samewerking met die maatskappy Taste Holdings (wat o.a. Scooters Pizza, Domino's Pizza en Maxi's Restaurante besit).

Starbucks is legendaries. Vir koffieliefhebbers was Starbucks tot dusver amper 'n rede hoekom jy op 'n vliegtuig sou hop om Amerika of Europa toe te gaan. Vir diegene wat baie oorsee gaan het die nuutjie egter in baie gevalle al vervaag en kom woorde soos "duur" en "overrated" in gesprekke op. "Amerika se koffie is nie baie lekker nie", sê iemand nou die dag in 'n gesprek, nadat hulle van daar af teruggekeer het. En ek kan dit beaam. Ek self moes lank en ver soek om "lekker" koffie in Amerika te kry. Dunkin' Donuts was byvoorbeeld nie so 'n plek nie.

Maar wat Starbucks tog wel daar regkry, en ook vir my, is om so 'n wye reeks koffies aan te bied, dat, as jy nié iets in hulle reeks kry waarvan jy hou nie, jy seker dan eerder 'n teedrinker is. Of 'n ou vir bier. Vermengings van warm en koue weergawes van koffie met die interessantste komplimenterende smake van speserye en geurmiddels is aan die orde van die dag. Dit is juis om hierdie rede hoekom dié van ons wat Starbucks al leer ken en liefkry het, al baie lank wens hulle maak winkels in Suid-Afrika oop.

Tot dusver was daar nog net gerugte. Een aand het iemand uitasem kom vertel daar is 'n Starbucks wat in Sandton oopgemaak het (wat toe natuurlik nie waar was nie). Of in die middestad van Johannesburg. Starbucks het wel tydens die 2010 Wêreldbeker-toernooi hulle koffies by sekere plaaslike hotelle verkoop, en intussen het Checkers begin om van hulle pakke koffies op hulle winkelrakke te sit. Maar die regte-egte Starbucks, die winkel wat die koffie vir jou maak en bedien in 'n stomende koppie, was nog nooit 'n realiteit vir plaaslike koffiesmullers nie. Tot nou.

Het Starbucks dalk te lank gewag om die plaaslike mark te betree? Met die ekonomie wat voortsukkel en die opkoms van nuwe-generasie tuis-koffiemasjiene wonder mens: het mense nog geld om duur koppies koffie te bekostig, as hulle in elk geval miskien reeds hoë-gehalte koffie van enige kleur en geur by die huis brou op 'n kleurvolle nuwe masjien? Net tyd sal leer. Net tyd sal leer of hulle ook soos in Australië met 'n groot gejuig die mark betree, dan klaarblyklik eers 'n klomp takke moet toemaak en uiteindelik 'n aangepaste spyskaart moet ontwerp om by plaaslike smake te pas. Waar cappuccino na bewering plek moes maak vir die gunsteling vervelig-benaamde "flat white". En wat van meer gevestigde plaaslike handelsmerke soos Seattle en die goeie ou eenvoudige maar allergunsteling koppie Wimpy-koffie? Hopelik kom hulle met genoeg "stars" om almal se oë te laat vonkel, en genoeg "bucks" om 'n grootse poging aan te wend om ons harte oor te wen.

- Stefan van Niekerk
Http:// suigeling.blogspot.com

Agent 008 vang 'n oog

Iets vang jou oog. Die man wat agteruit met 'n bakkie in 'n erf inry. 'n Vrou verskyn by die deur. Verbeel jy jou of lyk sy op haar senuwees? Jy sukkel om alles mooi te sien, daar waar jy agter die groot struik op die sypaadjie in jou draftekkies wegkruip. Die man klim uit die bakkie uit en jy verwag dat hy enige oomblik 'n pakkie wit poeier aan die senuweeagtige vrou by die deur gaan oorhandig. Tot jy sien dis nie poeier nie, ook nie 'n silwer tas vol geld nie. Dis net 'n bord gekookte kos wat hy aangee, en sy is nie eintlik senuweeagtig nie, besef jy, dis seker net hoe iemand lyk wat honger is. Dit was toe nie 'n "drug deal" nie. Nie dat "drug deals" nié onder ons neuse plaasvind nie. Of ander geheime transaksies. Soos die ou met die swart fluweeldoekie wat in 'n winkelsentrum se parkeerterrein skielik langs jou kar verskyn en 'n goue ketting te voorskyn bring wat hy aan jou wil verkoop. Partykeer lyk iets egter soos 'n geheime of verdagte operasie, maar dan is dit nie. Soos jy, as jy in die laatmiddagskemer in die kafee op die hoek se ingang verskyn en die buitelandse kafee-eienaar se oog probeer vang. Toe jy sien hy sien jou, stap jy vinnig nader na die toonbank toe. Daar is niemand anders by die toonbank nie. Ook maar goed, want ander mense sal nie die boodskap verstaan nie. "Do you have a time?", vra hy. "Eight o' clock", sê jy, "eight o'clock tonight". Jy is nie op jou senuwees nie en hy ook nie, want jy moes hierdie boodskap al baie keer aan hom oordra. Dan draai jy om en stap by die winkel uit. Vir 'n buitestaander kon dit klink na 'n afspreektyd vir 'n geheime transaksie, dalk 'n "drug deal". Maar jy weet dit is nie. Jy weet jy het net, soos gister, vir hom gesê wanneer "load shedding" vanaand gaan wees. Want dit lyk nie of buitelanders die skedules so lekker kan lees nie. En jy bly dit elke dag amusant vind dat jy soos 'n wafferse Agent 008 nie-geheime tye aan gewillige slagoffers oor kan dra.

Kyk hoe lyk ons nou (of wil ons?)

Jy het omtrent al van almal vergeet, behalwe vir jou twee beste vriende. Tot jy die dag 'n e-pos kry van 'n vrou wie se naam vaagweg bekend klink,  en skielik onthou jy hulle almal, want jy gaan hulle oor 'n maand by die matriekreünie raakbraai. Nie dat jy eintlik daarna uitsien nie. Want 10 (of 20 of 30) jaar nadat jy by die skoolhekke uitgehardloop het dat jy so klein word, is jou motivering om omtrent enigiemand saam met wie jy jou kinderjare op die skoolbanke spandeer het, weer te sien, minimaal. Sien, jy het kontak behou met die belangrikste mense, en al hoekom jy besluit het om te gaan, is uit blote nuuskierigheid. Hoe lyk almal deesdae? Het party hulle oorgegee aan 'n lewe van drank en slegte vrouens, of is die meeste nog OK? Is iemand al oorlede, of trek hulle maar net snaaks aan as hulle so uit die oranje Cortina met die pelserige dobbelstene, wat van die tru-spieeltjie af hang, klim? Dis gewoonlik die dag wat veral die vroulike geslag uithaal en wys - met hulle klere en hare en juwele. Eintlik die mans ook: om 'n sportmotor vir 'n dag iewers te leen is nie te moeilik nie. Almal wil die illusie skep dat hulle super-suksesvol en superryk kon word in 'n dekade of drie. Of geseën is met 'n groot kroos (onthou net, as jou broerskinders die dag heeltyd kliphard kla "oom, ek wil nie hier wees nie", is dit nogal 'n give-away). Behalwe vir die illusie van sukses, rykdom en vrugbaarheid is die ander illusie van die dag die idee dat enigiemand regtig verander het in 10 of 20 jaar. Almal kuier nog in dieselfde groepies, en die persoon wat jou al vir 'n dekade nie groet as hulle verby jou stap in Alberton City nie, gaan nie skielik by 'n braai begin om dit te doen nie. Jy is self dalk daardie persoon. So sit en gesels jy maar saam, roep herinneringe op, spog 'n bietjie, kla 'n bietjie, en praat oor wat van oud-onderwysers geword het. Tot die son sak, en jy vir oulaas almal groet. Dan kan jy huis toe gaan, die vrou met die bekende/onbekende naam se e-pos (en besonderhede) gaan uitvee op jou tablet, die geleende klere en kinders terugvat en wens jy het eerder daardie Saterdag by die huis gebly en kyk hoe die verf aan jou varsgeverfde mure droogword.

Kleingeldhelde

Hulle is so bekend en deel van ons daaglikse lewe soos biltong en droëwors. Soos 'n koppie boeretroos of 'n tjop en dop. Waar jy ook al gaan is hulle daar, en bly om jou te sien, al is jy dalk nie altyd ewe bly om hulle te sien nie. Hulle is self-aangestel om jou eiendom te beskerm en jou verteenwoordiger te wees, van Alberton, tot aan die uithoeke van die land. Hulle is gewone mense, met drome en ideale, soos almal van ons.  Hulle staan ook, soos ons, soggens op om werk toe te gaan en gaan eers huis toe wanneer die laaste kliënt weg is. Gewone mense. Tot hulle soggens 'n helder-oranje jassie oor hulle koppe trek. Dan is hulle nie meer gewone mense nie.  Nee, dan is hulle: die karwag in jou lewe. Hulle, wat net met hulle teenwoordigheid vir jou 'n gemoedsrus kan gee wat soms alle verstand (of meeste) te bowe gaan. Die gemoedsrus dat die lewe nog dieselfde gaan wees as jy by die supermark of die Spur uitkom, dat alles nog net so sal lyk en nog daar sal staan wanneer jy terugkeer van jou tog. Sommiges werk al vir jare in dieselfde area. Jy sien hulle in die oggend in die straat verby jou stap op pad werk toe, en hulle oranje oorpakkies is hulle kenmerk. Hulle vra nie veel van jou nie, nie van jou tyd, of 'n skouer om op te huil nie. 'n Silwer muntstuk of twee sal die ding doen. 'n R2 of 'n R5 om vir 'n uur lank te staan en kyk dat niemand verdags jou Corolla se venster uitslaan en jou lêptop vaslê, of sommer die hele Corolla nie. Hierdie is 'n ode aan die spannetjie in oranje wat uniek is aan ons samelewing maar nie uniek is in ons samelewing nie. Spaar 'n oomblik, en 'n rand of twee of iets te ete vir daardie karwag(te) wat jou lojaal dien. Want husse met lang ore is een ding, maar husse met lang vingers kan eerder hulle lang vingeroefeninge op 'n ander plek gaan beoefen, as in en om jou voertuig buite die groentewinkel.

En die grootste Survivor is: Survivor!

Behalwe Noot vir Noot is daar seker nie nog 'n program wat 'n kanniedood is soos die Amerikaanse weergawe van "Survivor" nie. Die program, wat al sedert die begin, in 2000, deur Jeff Probst aangebied word en wat niksvermoedende Amerikaners jaar na jaar in miljoenêrs verander. Bygesê, ek weet nie of ek sal doen wat hulle moet doen om daardie geld te wen nie. As jy vir vyf weke in wind en weer op drie riete moes lê langs iemand wat laas op 'n plaas in North Dakota gebad het (en toe ook net so een maal per maand), sou jy ook 'n miljoen dollar verdien het vir jou moeite. Die program is soos 'n fyn-uitgewerkte, gechoreografeerde boendoe-dans wat waarskynlik etlike miljoene dollar kos om te vervaardig. Met Jeff wat al vir 15 jaar presies dieselfde goed sê soos "Wanna know whatcha playin for?" of "I'll go tally the votes" of "Survivors ready... go!" Al is dit oorbekend, is geen van die reekse kinderspeletjies nie. Maar jy weet ook nie wat is regte pyn en lyding en wat is showbiz nie. Jy weet nie of daar dalk agter 'n piesangblaar 'n wasbak ingebou is waar die Amerikaanse deelnemers twee maal per dag daardie perfekte wit tande van hulle met behulp van Aquafresh borsel, en elke oggend deur 'n spesiaal-aangestelde sun tan lotion sproeier, toegespuit word voor daar met die dag se verfilming begin word nie. Mens weet dit nie. Maar mens kan wel sien dat die gelêery op die riete regtig is en dat mens nie uitgeteerdheid weens 'n dieët van rys en muggies, of slapeloosheid weens die rietslapery onder die elemente, vir die kamera kan wegsteek nie, al blink die tande soos die sterre in die hemel. Ek weet nie by die hoeveelste reeks "Survivor" trek nie, want mens kan dit ook nie google nie, want dan sien jy wie't die reekse gewen (siende dat die SABC drie jaar agter Amerika is met die uitsaai van die program). Al wat ek weet is, al is dit bietjie lank in die tand, en al is ek al mens wat ek ken wat nog SABC kyk - Maandagaand met Survivor bly 'n treat. Want jy weet nooit wie volgende ge"blindside" word nie en wat maak die lewe dan nou interessanter as 'n aand vol kinkels in die kabel?

Selfies: Elke kliek, 'n meesterstuk

Om 'n selfportret te skilder sit nie in enigeen se broek nie. As jy byvoorbeeld wil begin en jy vat die verfkwassie by die kwassiekant vas, (dis nou die deel met die haartjies) dan het jy al misluk nog voor jy begin het. Om suksesvol te wees as 'n selfportretskilder moes jy reeds die skilderkuns bemeester het. Jy moes ten minste al 'n uitkenbare hond, kat of bok kon skilder wat nie gelyk het soos 'n koei of 'n wollerige monster wat kinders skrikmaak nie. En jy moet oë kan skilder. Mens kan nog wegkom met 'n skewe ken, of 'n ore wat nie ewe groot is nie, maar oë onderskei die skildermanne van die skildermuise. En dit sal ook nie help as jy kortpad kies en 'n selfportret skilder van jouself met toe-oë nie: dis sommer net gewoonweg kroek. 'n Selfportret vat tyd, maar die resultaat, as jy weet wat jy doen, is baie bevredigend. Deesdae, egter, skilder niemand meer hulleself nie. Al selfportrette wat jy deesdae kry is van 'n gesig en 'n deel van die persoon se arm in dieselfde portret. En dis foto's, nie skilderye nie. Want as jy 'n selfoon het kan jy 'n afbeelding van jouself op jou foon verewig. Maar weet net: dit sal vir ewig 'n selfportret van jou en jou arm wees, tot jy genoeg geld bymekaar geskraap het om uiteindelik die Selfie-stick te koop, of, van nature spog met lang arms. Vincent van Gogh het dertig selfportrette geskilder oor die verloop van vier jaar. Dit was seker 'n langsame proses van die regte kleure meng, en met moeite, die korrekte skakerings op doek aanbring.  Hy sou dalk 'n paar keer van voor af moes begin as hy dalk die ronding van sy ken, of sy haarlyn nie die eerste keer reg kon kry nie. As hy toe 'n selfoon gehad het, kon hy dertig "selfportrette" binne 'n paar sekondes gedoen het. En op elkeen sou sy ore ewe groot gewees het. Behalwe, miskien, die een wat hy afgekap het uit skilder-frustrasie.

Op ys, ja, op ys

As die swaeltjies in 'n lang ry gepak op die telefoondraad sit is dit nie omdat hulle warm kry nie. Dit beteken winter is op pad. Hierdie voëltjies vlieg jaarliks duisende kilometer van kontinent na kontinent agter die somer aan, amper soos afgetrede Albertonners met karavane wat in die winter in Scottburgh se karavaanpark gaan uitspan.  Jy weet die winter is op pad as die einste voëltjies, of naby-familie, jou nie meer soggens halfvyf wakker tjirp nie. En die son kom 'n uur later op as in Desember, en gaan ook vroeër onder. Daar is 'n byt in die lug waar daar vroeër nie 'n byt was nie en skielik reën dit ook minder. Seisoensverandering is seker 'n goeie ding, maar dis nie noodwendig altyd lekker nie. So, ons moet begin om onsself voor te berei. In die winter eet ons outomaties meer omdat ons koud kry, so, die eerste voorbereidingswerk is: verloor gewig - gaan stap 'n paar keer om die blok na werk terwyl dit smiddae nog lig genoeg is.  As swaeltjies 8000 km kan vlieg na die woude in Duitsland kan jy dit maak om om die blok te stap. Identifiseer ook iemand wat vir jou en jou familie truie kan brei vir die koue dae en nagte.  Gewoonlik is ouerige dames die beste kandidate, mens kan hulle in die kerk of in supermarkte identifiseer, hulle lýk net soos breiers. Laat hulle vir jou truie brei, ter voorbereiding.  Begin ook nou al sopresepte bymekaar maak. Daar is niks so lekker soos sop in die winter nie (sê diegene wat nog nooit 'n Whopper-burger van Burger King oor hulle lippe gehad het nie). Onthou net, as 'n mens alkohol by sop voeg kan dit nie meer as 'n sop geklassifiseer word nie, dit staan dan bekend as 'n gedokterde bredie. Bly by natuurlike bestanddele vir die beste resultate. Soos wortels, uie en raap. Raapsop is altyd 'n treffer. So - die winter is op pad, mens kan dit aan die swaeltjies sien. Maar as 'n mens daarop voorbereid is, kan hulle maar met liefde vertrek, ons sal hulle nessies vir hulle op ys hou tot hulle terugkom.

40 is die nuwe 40

Jy klou verbete, met bebloede vingerpunte, aan die krans se verste uitsteekpunt vas, terwyl grond en gras, en klein insekkies gillend teen jou lyf, die afgrond af val, die ewigheid in. Jou lewe flits by jou verby, van jou eerste herinnering tot jou laaste herinnering. Is hierdie jou laaste herinnering, wonder jy? Dan gooi iemand 'n tou oor die krans en jy kom agter die krans is toe nie so hoog nie, jy kan staan, dit was meer 'n wal as 'n krans. Dis hoe dit voel om 40 te word. Dis nie die einde van die wêreld nie. Of is dit?

As kind het mense van 40 vir my altyd oud gelyk. 40 was soos 80. Maar soos mens die mylpaal nader, kom jy agter - jy was reg. 40 is nie grappies nie. 40 kan beskryf word as "middeljarig". Jy is nie meer so jonk nie maar jy is ook nog nie oud nie. Jy kan nog self om die blok draf, al pyn dit. Jy kan nog self afbuk en iets van die grond af optel, al kraak dit.  Op 20 is die mikrogolf op volle krag, op 80 is hy op "defrost", en op 40 is hy op so 80 persent. Genoeg om 'n hoendertjie nog skaflik gaar te kry. Al vat dit bietjie langer.

Jy is hoe oud jy voel, sê hulle altyd. Wat ons weet bog is, want as jou ID sê jy is 40 is jy 40. Jy drink meer pille as ooit vantevore (alhoewel meestal vitamienes), jy wil vir jou dokter beskryf van iets wat pyn maar jy vra hom eers "hoeveel tyd het hy" en jy wil hê as iemand jou met 'n kamera of foon afneem moet hulle dadelik die wyehoeklens afhaal, drie tree terug gee, op 'n leer staan en jou met 'n baie helder kollig afneem wat niks plooie sal wys, of dubbelkenne nie.

Dalk voel almal verskillend daaroor om 40 te slaan. Dalk huil baie vrouens nie omdat hulle 40 word nie, dalk huil hulle omdat hulle bly is hulle is nog nie 80 nie. Die lewe bly steeds 'n waardevolle geskenk, mens sal net moet  leer om met die krake en kraakgeluide saam te leef.

Ballade vir 'n Enkeling: die fliek

Eers was daar die TV-reeks, en nou, dertig jaar later die fliek. Ek het net een woord: stomgeslaan. As ek Engels was het ek twee woorde gebruik: Blown Away.

Ek het self die TV-reeks jare gelede gekyk. Op laerskool. Ek het selfs nog die openingskenwysie iewers op 'n ou VHS-videoband. Nou het Leon van Nierop die storie verwerk vir 'n fliek en die resultaat is roerend.

Dis te lank terug dat mens die storie eintlik in detail kan onthou. Wat help. Wat jou soveel meer verras laat. In die TV-reeks mag daar destyds ook nie woorde groter as "foei" of "ramkat" gebruik word nie, wat nie die geval met die fliek is nie. So, "gekruide taal" is daar heelwat van. Maar as mens daar verby kan kyk, sien jy iets wat jou meesleur en verras.

Die musiek in die fliek klink bekend ("Enkeling", Voshaarnooi"), maar die uitvoering is alles nuut. Regdeur die fliek word mens deur bekende en onbekende klavierklanke, asook ander juwele saamgevoer. Van die begin, saam met Richard van der Westhuizen, tot aan die einde saam met die Heuwels Fantasties word jy op 'n bekende, maar nuwe ontdekkingstog geneem.

Die storie is modern en vars en laat mens trots voel om Afrikaans te kan wees en sulke produksies in Afrikaans te kan beleef. Wat vir my uitgestaan het is: dit wys die nuwe, pragtige dele van Johannesburg se middestad (soos Maboneng), almal speel goed toneel, die kinderweergawes van karakters lyk baie na aan die volwasse weergawes, die storie is nie vergesog soos so baie keer in flieks gebeur, of stroperig soetsappig nie.

As mens by die teater uitstap is jy amper gedisorienteer. Daai klaviernote van "Enkeling" bly jou by. En die besef: hoe mense ander mense, en hulle eie lewens kan vernietig deur leuens en refleks-besluite.  Beslis 'n kyk werd. 9 uit 10.

ABBA-wensdenkery

Dit is so opwindend dat ABBA nou uiteindelik Suid-Afrika toe kom! 32 jaar nadat hulle opgebreek het voel ons gevlei dat hulle ons land gekies het om 'n terugkeer na die wêreldverhoog te maak. Net 'n waarskuwing: vandat Agnetha op die suurstofmasjien is en deur die masker moet sing, klink "The Winner Took it all", nog mooi maar nie heeltemal meer dieselfde nie. En Frida - met die 'husky stem' - wel, dit is nou 'husky light', en vandat sy haar stuitjie moes laat verwyder na die ski-ongeluk in 1987, is "Fernando" ook nie meer dieselfde nie. Noudat sy op 'n stoel moet sit langs haar sangmaats om die vuurtjie. Mens merk ook amper nie eers die loopraam op nie, dit lyk soos 'n mikrofoonstaander. Amper.  Bjorn sing nog OK, sy geheue is net nie meer so lekker nie, maar dit het nie sy sang aangetas nie. En Bennie speel nou klavier met 'n rugstut. Maar die stut is so goed verbloem, al wat uitsteek is so een pienk gedeelte wat nie deur die spandex-top bedek kon word nie. In die naweek waar Dana Winner en One Direction ons tref het ek gaan dink:  dis dalk beter om na jou gunsteling popsanger te gaan kyk en luister terwyl hulle wel nog SA toe kom, en nog vanself die mikrofoon kan vashou. O ja, en die deel oor ABBA was wensdenkery. Maar niks is onmoontlik in ons vreemde wêreld nie.

Randse Skou: pret langs die mynhope

My vroegste herinnering aan die Randse Skou was toe ek baie klein was en 'n toffie-appel geëet het wat groter as my kop was.  Daar was net iets betowerend aan daardie dag en sedertdien is ek steeds 'n Skou-junkie. Hierdie jaar is die Skou al 119 jaar aan die gang en volgende week is dit weer sulke tyd. Kyk, in 119 jaar het baie aan die Skou verander. Ek weet nie op watter heuwel of in watter skuur hy begin het nie, ek weet net dit was in Aucklandpark toe ek die eerste keer gegaan het - waar WITS vandag is - maar sedert 1985 is dit by Nasrec Uitstalsentrum, heel gepas naby  die Randse Skou afrit op die N1, en tussen die mynhope. Vir kinders is en was die groot trekpleister nog altyd die pretpark, die "rye". Die "Looping Star" roller coaster (want "roller coaster" klink baie beter as 'wipwaentjies'), die swaaie, die skulpe, die Break Dancer, die Spookhuis en die Rotor, wat in die rondte gedraai het terwyl jy aan die muur vasgesuig het, en die grond onder jou weggeval het. Vandag is die rye meer modern, maar sekere van die ou gunstelinge is nog daar. Die Skou is in effek 'n uitstalling, met allerande ware wat in die groot uitstalsale aan die publiek vertoon word. Soos die meubelsaal. Of die saal met die "gadgets". Oral is demonstrasies en goed waaraan jy kan proe of ruik of voel. Iemand maak jou skoene skoon by die een stalletjie, probeer 'n koffiemasjien aan jou verkoop by 'n ander, of 'n borrelbad, of 'n snoekertafel, kompleet met muurbehangsels van honde wat snoeker speel, op. Ander ou bekende uitstallings is die karavane, en die weermag. Kosstalletjies is oral en daar is selfs 'n vlooimark. Mens sou sweer ek word betaal om die Skou te bemark. Maar dis nie waar nie. Daar is net soveel jare se wonderlike herinneringe vasgevang by hierdie jaarlikse fees dat ek nie anders kan as om liries daaroor te raak nie. Nou goed, die toegang is nogal duur en die Skou is deesdae kleiner as die verlede. Maar vir 'n uitstappie vir die gesin op 'n koel Aprilaand is daar baie om te doen en sien by die Randse Skou. En daar is sekerlik nog toffieappels ook. Ek dink net ek gaan sukkel om deesdae een te kry wat so groot soos my kop is.

Sit vir oupa daar 'n plaat op

Wat het ons geluister voor ons plate gehad het? O ja. Plate. "Langspeelplate". Wie sou selfs net 'n paar jaar terug kon dink jy daag by 'n braai op en, soos jy instap, vra iemand: ag, terwyl jy nou by die platespeler verbyloop, sit sommer daardie nuwe plaat van Bobby van Jaarsveld op, asseblief? Hoe bisar. Vir ons klomp wat in die 70's kinders was kan niemand enigiets van plate vertel nie. Van ons lekkerste tye was om partytjies te hou en plate te luister. Baie soos vandag. Om nie te praat van die kinderplate wat ons "opgeluister" het nie. Dit was goeie tye, maar in die 90's is ons deur CD's gered van krapperige plaatklanke van die 70's en die dowwe klank van die 80's se kassette (wat op 'n goeie somersaand sommer deur die kassetspeler opgevreet sou word). Nou het die wiel gedraai. Teruggedraai. Plaaslike sangers, en internasionales ook, gee nou weer hulle musiek op plaat uit. So, moenie verbaas wees as jy een oggend in jou sitkamer instap en sien 'n venster is gebreek, maar al wat vermis word is jou ou plate nie. Plate is nou weer in aanvraag. Wonder bo wonder wil mense weer soos van ouds 'n ou-bekende ritueel uitvoer. Hulle wil 'n plaat van die rak afhaal,  die platespeler aansit, die plaat uit sy omslag haal, hom korrek posisioneer op die speler, die naald oplig en dit plaas op die draaiende plaat op die draaitafel. Dis nogal omslagtig. En jy kan ook nie die hele plaat in een beweging deurluister nie. Aikona. Op 'n stadium moet jy hom omdraai om na die ander helfte op die ander kant van die plaat te luister. Kant 1 en kant 2. Onthou ook: langspeelplate speel teen 'n spesifieke spoed - drie-en-dertig en 'n derde. As jy die speler op 45 sit, gaan Bobby klink soos 'n smurfie. Lyk my, in die lewe verander baie dinge, maar baie dinge bly dieselfde. Soos met plate. Selfs oupa sal verbaas wees as hy vir sy agterkleinkind vra om vir hom 'n plaat van Pat Boone op te sit. Die kind sal waarskynlik weet hoe om dit te doen en het dalk onlangs self die hele reeks van Pat Boone se plate op e-bay gekoop. Of miskien Piet Botha of Pat Benatar.

Waar daar 'n rokie trek...

Toe die steak die rooster tref besluit jy met genoegdoening hierdie gaan 'n lekker aandjie wees. Die gaslamp staan op die opslaantafel, en die kinders hardloop in die rondte daar om soos motte om 'n kers. Onder die gesuis van die briljante stukke vleis op die kole is daar 'n kriekekoor aan die gang wat jou net weereens herinner dat dit somer is en dat hierdie die lekkerste tyd van die jaar is om in die aande langs 'n braaivleisvuur te sit en die naggeluide in te neem. Hier langs die vuur voel mens so ver verwyderd van die regte wêreld daar buite, en die gewone dinge wat gewoonlik jou tyd saans in beslag neem. Jou vrou skink vir jou 'n knertsie, en so sit julle in stilte en luister na hoe die somersaand homself uitspeel, anders as gewoonlik wanneer die kinders een of ander blêrende rekenaarspeletjie speel, of die alarm afgaan, of iemand die klokkie by die hek lui, of 'n radio iewers aan is. Jy vat rustig nog 'n sluk uit jou glas en dink oor die haastige pas van die lewe. Oor werk, en stres en al die ure wat mens insit in 'n resies wat meestal na niks meer as 'n blote gejaag na wind voel nie. Oor hoe min mens regtig net stil op een plek gaan sit en niks doen nie, behalwe om te kyk hoe vleis braai en kinders speel. Dit gebeur nie baie nie. En toe is die vleis gaar en die kinders het bedaar en eet julle as gesin saam om die opslaantafel - by gaslamplig, saam met 'n bietjie lig van die gebluste braaivleisvuur en die volmaan wat laag op die horison hang. Hierdie lewe is iets waaraan mens gewoond kan raak, dink jy, en waarskynlik sal moet want "load-shedding" het ons verander in kampeerders in ons eie tuine saans. Iets wat nie noodwendig altyd 'n slegte idee is nie.

Back to the future!

As jy so op jou bank gelê het die vakansie en na ou flieks gekyk het, sou jy sien in "Back to the future 2" reis Marty McFly van 1985 na 2015. En dis toe wat jy besef: dis 2015! Die toekoms is hier! Maar net toe jy in jou blink oorpakkie in jou supersoniese vaartuig gou Spar toe wou vlieg, om van daardie miniatuur pizzatjies te gaan koop wat woeps-waps in groot pizzas verander, besef jy: jy besit nie silwer klere nie en al hoekom jou kar nie wiele het nie is omdat die bande laasnag afgesteel is. En, o ja, daardie pizzas is ook nog nie op die mark nie. Om een of ander rede, in flieks wat oor die toekoms handel, vlieg almal altyd rond in ruimtetuigies, dra silwer of goue klere wat te styf sit, en het robotte vir vriende. Dalk het ek net te veel Buck Rogers-reekse gekyk. Die toekoms lyk toe eintlik glad nie so anders soos al die TV-reekse en flieks voorspel het nie: ons ry nog in gewone motors rond en pizza kom nog steeds in 'n boks so groot, dit sal nooit vanself in 'n standaard, groen, Alberton-asblik pas nie. Maar, dan weer, as jy mooi daaroor gaan nadink het die lewe eintlik, in sekere opsigte, drasties verander sedert 1985. Behalwe die politieke veranderinge in die land, is daar eintlik te veel goed om op te noem. Soos: die melkman lewer nie meer melk by jou voordeur af nie, jy moet dit self aflewer; jy kyk nie meer flieks op 'n TV-stel so groot en swaar soos 'n sumo-stoeier, of gaan huur videobande met flieks op by die videowinkel wat jy op jou videomasjien speel nie; niemand skryf meer vir mekaar briewe en pos dit in 'n posbus by die poskantoor nie; ons het selfone, skootrekenaars, i-pads, die internet, dstv, pvr... So, al vlieg ons nog nie rond op skateboards, of gaan ons voordeure elektronies oop soos in Back to the Future nie, ten minste gaan daar baie meer aan by die druk van 'n knoppie in 2015 as in 1985. Dis nou te sê as die krag nie af is, of jy in die swembad gespring het met jou selfoon in jou sak nie.

'n Bek vol tande

'n Mens kan nog vol brawade wees oor baie dinge in die lewe en maak of jy in beheer van alles is. Tot iets jou tref wat so onvoorspelbaar is dat jy wil verstik aan jou oggendkoffie en in die geheim wil begin huil soos 'n babatjie, bloot uit pure magteloosheid: tandpyn. Die vet weet hoekom mens nie as kind gedoen het wat jy veronderstel was om te doen nie, en dit is om minder lekkers te eet en meer na jou tande om te sien. Maar ons wou nie luister nie. Ek moet tog byvoeg: hierdie ding tref nie almal nie.  Sekere mense is geseën met 'n fantastiese konstitusie wat goeie tande insluit. Veral as jy nog van die Kaap af kom en dalk grootgeword het naby 'n goeie dam (soos my oupa Wally van Porterville), daar waar die water jou vriend was, en nie soos ander mense, wie se gebit reeds van kindsbeen af deur water uit 'n Brak Pan opgevreet is nie. Tandpyn kom soos 'n dief in die nag: een dag is jy nog jouself en dan, skielik, is jy iemand anders. Iemand met 'n diepgewortelde krisis wat nie vanself wil oorwaai nie, maak nie saak hoeveel pynpille of pakkies pynpoeiers jy gebruik om dit te probeer doodgooi nie. Op 'n stadium moet jy maar jou trots saam met die laaste pil in die pakkie sluk en die man in die wit jas besoek: die een wie se neus of mond jy nog nooit gesien het nie en wat jou eers seerder gaan maak voor jy beter gaan begin voel. Tandpyn kan voorkom word, dit weet ons. Maar ons weet ook ons moenie witbrood eet of grassny as dit reën nie, maar ons doen dit in elk geval. Ons hou maar aan om sjokolade voor die TV te eet en gaskoeldrank te drink, al weet ons die uiteinde is iets wat jy nie jou grootste vyand sal toewens nie. Of, miskien dalk net vir hom, maar niemand anders nie.

Kopiereg S van Niekerk 2015

Die Dieët Waarvan Niemand Praat nie

Jy is wat jy eet, sê hulle, so, kan jy toelaat dat wat jy eet tussen jou en ware geluk kom? 

Die meeste van ons het dieselfde probleem: jy wil 'n paar kilogram verloor voor die vakansie, maar waar om te begin? Vat nou maar die dieët waarvan almal op die oomblik praat, die Banting-dieët van prof. Tim Noakes. Hulle sê die klem is op baie proteïn en weg met die koolhidrate. Dit is 'n dieët wat veroorsaak dat mense byvoorbeeld op baie snaakse tye spek eet. Spek vir ontbyt, spek vir middagete, spek vir 'n middernag-happie. Dit maak net nie sin nie. Ek dink enige vark daar buite het baie om oor bekommerd te wees. Wat het geword van 'n onskuldige stukkie roosterbrood met 'n eier op? Of 'n vetkoek met maalvleis? As meel dan so sleg vir jou is, hoekom nie net 'n halwe vetkoek eet en die ander helfte skenk aan iemand minder bevoorreg as jy nie? Maar met hierdie dieët is dit nie moontlik nie. Koolhidrate (brood ens.) is uit soos koekies in die weeshuis. (Koekies is ook uit, terloops). Hierdie dieët is een ding, maar sê nou dit werk nie op sy eie goed genoeg vir jou nie - jy wil meer gewig verloor en jy begin jou diëte kombineer? Konsternasie! Dan begin jy dalk, behalwe koolhidrate, ook vrugte uitsny, want dit is te soet. En botter, want dis te vetterig. En alle vleis, want dit kan siektes veroorsaak. En enigiets koud, want koue is skadelik vir die liggaam. Ook enigiets warm want dit kan die liggaam laat oorverhit. Op die ou end kan jy net 'n halwe glas water drink wat jy met water moet verdun. Is dit die pad na ware geluk, wat jou gewig aanbetref? Matigheid is seker maar die ding. Eet iets van alles, maar niks wat nie op 'n teelepel pas nie, en ook nie net spek nie. Want iewers hardloop 'n baie bang varkie rond, en ek wonder net: is dit regverdig teenoor hom?

Kopiereg: S van Niekerk 2015